Architekt może wstępnie oszacować wysokość swojego honorarium, kiedy wie, jaka będzie powierzchnia projektowanego domu – stosuje się, bowiem stawki projektowe za metr kwadratowy domu lub wylicza honorarium jako procent szacunkowego kosztu budowy (też zależy od powierzchni).
Architekci często wyceniają swoją pracę w oparciu o tzw. Cennik SARP-u („Zasady wycen prac projektowych” – w skrócie ZWPP) opracowany przez Stowarzyszenie Architektów Polskich. Podstawą do obliczenia ceny projektu jest w cenniku spodziewany koszt budowy. Architekt musi oszacować go na podstawie powierzchni domu, aktualnych cen materiałów i robocizny. Wyliczony koszt budowy powinien być z nami uzgodniony.
Cenę projektu wylicza się procentowo w stosunku do spodziewanego kosztu budowy, uwzględniając różne kategorie budynków (zależne od stopnia skomplikowania projektu). Dla domów jednorodzinnych o standardowych rozwiązaniach jest to 5-6 proc., o indywidualnych wymaganiach – 6,5-7,5 proc. W tabelach zamieszczonych w cenniku jest uwzględniona wielkość domu (im większy dom, tym niższy procent).
Wyliczone w ten sposób wynagrodzenie projektanta może być podstawą negocjacji. Wiadomo, że obowiązują ceny umowne, a honoraria, jakich żądają architekci, znacznie się różnią. Znany architekt może zażądać wynagrodzenia dużo wyższego niż projektant rozpoczynający karierę zawodową, choć ten drugi być może poświęci naszemu projektowi więcej czasu i serca.
Ustalona cena projektu obejmuje wyłącznie prace projektowe niezbędne do realizacji budynku (w zakresie projektu architektoniczno-budowlanego i projektu zagospodarowania terenu. Taki zakres opracowania zazwyczaj jest określony w umowie. Cena nie obejmuje natomiast:
- prac wyprzedzających opracowanie projektu (porad przy wyborze działki, opracowania wniosku o decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu, prac geodezyjnych i geologiczno-inżynierskich itp.);
- inwentaryzacji – ani tych stanowiących materiał wyjściowy do projektowania (np. inwentaryzacja budynku przeznaczonego do rozbudowy, inwentaryzacja zieleni i zabudowań na działce), ani dokumentacji powykonawczej, którą składa się w urzędzie po zakończeniu budowy;
- uzyskania danych wyjściowych – zatwierdzeń, pozwoleń, opinii i uzgodnień poza wymaganym prawem budowlanym;
- makiet i specjalnych opracowań graficznych (np. wizualizacji komputerowych);
- rysunków szczegółowych, roboczych i warsztatowych oraz innych opracowań wykraczających poza rutynowy zakres dokumentacji projektowej;
- projektu organizacji placu budowy (określa on m.in. miejsce składowania materiałów budowlanych, ustawienie betoniarki, barakowozu dla pracowników);
- nadzoru autorskiego i innego typu konsultacji oraz eksperta;
- projektów wnętrz.
Wynagrodzenie za wymienione usługi (nie objęte wyceną) również jest umowne. Przedmiotem negocjacji może być także zmiana warunków zapisanych w umowie. O zmianę wyceny występuje projektant, gdy w trakcie projektowania decydujemy się na zmianę programu lub wielkości domu albo, gdy zakres projektu zwiększył się o niemożliwe do przewidzenia dodatkowe prace, wynikające np. z kłopotów z posadowieniem budynku. Również my możemy wystąpić z propozycją zmiany wyceny, gdy po przedstawieniu koncepcji zmieniamy program-
np. rezygnujemy z garażu lub podpiwniczenia.
Płatności
Terminy wypłacania architektowi części wynagrodzenia, (jeżeli uzgodnimy wypłacania go na raty) i ich wysokość powinny być ściśle określone w umowie i jak wszystkie jej części mogą być przedmiotem negocjacji. Projektowanie jest długim procesem i dlatego architekci zazwyczaj proponują wypłacanie wynagrodzenia w kilku ratach, po zakończeniu poszczególnych etapów projektowania.
Jeśli zaczynamy współpracę z architektem na etapie poszukiwania działki lub przygotowania wniosku o decyzję o warunkach zabudowy, projektant będzie chciał pobrać zaliczkę (jest dla niego gwarancją zwrotu kosztów, gdy się wycofamy).
Architekt może zaproponować wypłacanie wynagrodzenia za projekt budowlany w kilku ratach – na przykład w czterech równych częściach (po 25 proc.): po ustaleniu programu, po zaakceptowaniu przez nas koncepcji, po wykreśleniu i zwymiarowaniu rysunku (przed wykonaniem projektu konstrukcji) oraz po przekazaniu nam projektu gotowego do zatwierdzenia; albo w dwóch – pierwsza w formie zaliczki na początku współpracy i druga po zakończeniu projektowania.
W naszym interesie leży jednak wypłacenie ostatniej raty(np. 10 proc.) po otrzymaniu decyzji o zatwierdzeniu projektu – warto zaproponować taką formę płatności, mimo że architekci godzą się na nią niechętnie.
Przed wypłaceniem raty (przy odbiorze projektu) powinna być dokonana korekta wyceny – powtórne wyliczenie uwzględniające wszystkie zmiany i ustalenia, które nastąpiły w trakcie prac projektowych. Zadbajmy o to szczególnie wtedy, gdy podczas projektowania został ograniczony program (zdecydowaliśmy się na mniejszy budynek) lub z innych przyczyn zmniejszył się nakład pracy architekta.
